سنگ فیروزه از گذشته‌های دور تاکنون به دلیل رنگ آبی آسمانی چشم‌نواز و زیبایی خیره‌کنندۀ آن، از جمله سنگ‌های قیمتی و محبوب محسوب می‌شود. رنگ سنگ فیروزه نمادی از صلابت و آرامش است و خصوصیات معجزه‌آسایی نیز به آن نسبت می‌دهند. انگشتر فیروزه نیشابور شاهکاری است که از این سنگ ساخته می‌شود و استفاده از آن می‌تواند زیبایی دستان شما را چند برابر کند. در این مقاله قصد داریم با انواع سنگ فیروزه آشنا شویم و راه‌های تشخیص سنگ فیروزه اصل را بررسی کنیم.
آنچه در ادامه می‌خوانید:
معیارهای دسته‌بندی سنگ فیروزه
آشنایی با انواع سنگ فیروزه
انواع سنگ فیروزه مصنوعی
چگونه سنگ فیروزه اصل را تشخیص دهیم؟
شیوۀ صحیح مراقبت از انگشتر فیروزه نیشابور
معیارهای دسته‌بندی سنگ فیروزه
سنگ فیروزه را می‌توان براساس سه ویژگی دسته‌بندی کرد. در ادامه، این ویژگی‌ها را بررسی می‌کنیم.
رنگ
سنگ فیروزه دارای طیف رنگی بسیار گسترده است و رنگ‌های مختلفی را از جمله آبی تیره، آبی آسمانی، آبی کم‌رنگ و سبز در بر می‌گیرد. هرچه رنگ آبی سنگ فیروزه به رنگ سبز آن غالب باشد، ارزش فیروزه بیشتر است.
شکل ظاهری
برخی از سنگ‌های فیروزه آبی یکدست و برخی دیگر دارای رگه‌های تیره هستند. همچنین بعضی از فیروزه‌ها کاملاً صاف هستند، در حالی که بعضی از این سنگ‌های فیروزه شکستگی و ناهمواری دارند.
محل استخراج
محل استخراج و معدن سنگ فیروزه یکی دیگر از معیارهای دسته‌بندی این سنگ ارزشمند است. اگرچه سنگ فیروزه در بسیاری از نقاط دنیا استخراج می‌شود و در ایران هم مهم‌ترین معادن فیروزه در نیشابور، دامغان و کرمان قرار دارند، اما فیروزه نیشابور باارزش سنگ فیروزه جهان از نظر تجاری به شمار می‌رود.
آشنایی با انواع سنگ فیروزه
در یک تقسیم‌بندی کلی، سنگ فیروزه به دو نوع عجمی و شجری تقسیم می‌شود. در این بخش، به بررسی و معرفی این دو نوع فیروزه می‌پردازیم.
آشنایی با انواع سنگ فیروزه
فیروزه عجمی به رنگ آبی پررنگ است و معمولاً به صورت گرد یا بادامی تراشیده می‌شود. فیروزه عجمی باارزش‌ترین نوع سنگ فیروزه است، هیچ رگه‌ای ندارد و کاملاً صاف و یکدست است. نکتۀ قابل توجه اینکه فیروزه عجمی فقط در ایران یافت می‌شود و از محبوبیت جهانی برخوردار است.
سنگ فیروزه شجری
فیروزه شجری دارای رگه‌های برجستۀ سیاه یا قهوه‌ای است که طرح‌های منظم یا نامنظم دارند. معمولاً این نوع سنگ فیروزه به صورت گرد، بیضی‌شکل، چهارگوش یا اشکی تراشیده می‌شود. هرچه رگه‌های سنگ فیروزه منظم‌تر باشند، قیمت آن افزایش می‌یابد. بعضی از سنگ‌های فیروزه خاص دارای رگه‌های طلایی هستند که این مورد هم باعث افزایش قیمت فیروزه می‌شود.
انواع سنگ فیروزه مصنوعی
علاوه بر فیروزه‌های طبیعی و اصل که در بخش قبلی معرفی کردیم، انواع مصنوعی یا بازسازی‌شدۀ سنگ فیروزه هم به فروش می‌رسند که به چند دسته تقسیم می‌شوند. البته این فیروزه‌ها هم طبیعی هستند، اما کیفیت پایینی دارند و ظاهر و رنگ و درجۀ سختی آن‌ها تا حدی بهبود یافته است.
فیروزه رنگ‌شده
یکی از روش‌های اصلی زیباسازی سنگ فیروزه، رنگ کردن آن با استفاده از پودرهای آبی‌رنگ است. در نتیجۀ انجام این کار، سنگ فیروزه زیباتر و شفاف‌تر به نظر می‌رسد که البته مصنوعی بودن رنگ آن کاملاً قابل تشخیص است. سنگ فیروزه رنگ‌شده به راحتی خراشیده می‌شود و قیمت آن ارزان‌تر از فیروزه اصل است.
فیروزه مقاوم‌شده
مقاوم‌سازی سنگ فیروزه با استفاده از اپوکسی و آکریلیک، یکی دیگر از روش‌های تغییر دادن سنگ فیروزه طبیعی است. انجام این کار باعث می‌شود بدنۀ سنگ فیروزه بسیار محکم و مقاوم شود و در برابر ضربه و خراش، آسیب کمتری ببیند. اگرچه این نوع سنگ فیروزه شکل زیباتر و بدنۀ محکم‌تری دارد، اما قیمت آن نسبت به فیروزه اصل پایین‌تر است.
فیروزه بازسازی‌شده
برای بازسازی سنگ فیروزه طبیعی، ابتدا آن را پودر کرده و سپس پودر سنگ را با اپوکسی و رنگ مخلوط می‌کنند تا به شکل سنگ درآید. پس از اینکه سنگ کاملاً سخت شد، آن را به فرم‌های مختلف می‌تراشند و استفاده می‌کنند. قیمت سنگ فیروزه بازسازی‌شده به علت خالص نبودن، بسیار ارزان‌تر از فیروزه اصل است.
فیروزه شبیه‌سازی‌شده
فیروزه شبیه‌سازی‌شده اصلاً سنگ فیروزه محسوب نمی‌شود و از پلاستیک ساخته شده است. برای تهیۀ این نوع فیروزه مصنوعی از پودر سنگ فیروزه هم استفاده نمی‌شود و صرفاً به گونه‌ای طراحی می‌شود که شبیه سنگ فیروزه به نظر بیاید. قیمت این نوع فیروزه بسیار پایین است و کاربردی در جواهرسازی ندارد.
چگونه سنگ فیروزه اصل را تشخیص دهیم؟
اولین و آسان‌ترین راه تشخیص سنگ فیروزه اصل، خرید آن از برندها و فروشگاه‌های معتبر است. در این صورت، دیگر نیازی به استفاده از روش‌های دیگر ندارید و خرید خود را با اطمینان خاطر انجام می‌دهید. بررسی رنگ و درجۀ سختی سنگ فیروزه، از دیگر راه‌های تشخیص اصل بودن آن هستند.
رنگ فیروزه اصل معمولاً کمی مات است و نقاط سیاه و سفید ندارد. اگر سنگ فیروزه اصل را در معرض نور شدید یا حرارت بالا قرار دهید، دچار رنگ‌پریدگی نمی‌شود. سنگ فیروزه نیشابور یکدست است، رنگ آبی آسمانی دارد و دارای رگه‌های تیره در قسمت پشتی نگین است.
یکی دیگر از راه‌های تشخیص فیروزه اصل این است که یک سوزن را روی سنگ بکشید. اگر روی فیروزه خط و خراش افتاد، به احتمال زیاد تقلبی است. برای تشخیص فیروزه‌های ناخالص و مصنوعی، یک سوزن را کمی حرارت دهید و روی سنگ فیروزه بکشید. اگر رد سوزن روی سطح سنگ ماند و آن را ذوب کرد، بدون شک فیروزه پلاستیکی و مصنوعی است.
چگونه سنگ فیروزه اصل را تشخیص دهیم؟
شیوۀ صحیح مراقبت از انگشتر فیروزه نیشابور
برای مراقبت از انگشتر فیروزه نیشابور و استفاده از آن به مدت طولانی، لازم است این نکات را رعایت کنید:
- از تماس انگشتر فیروزه نیشابور با آب داغ، مواد شیمیایی، چربی، ادکلن، کرِم و روغن جلوگیری کنید، در غیر این صورت فیروزه دچار تغییر رنگ می‌شود.
- فیروزه نباید در معرض گرما و حرارت شدید قرار بگیرد.
- برای تمیز کردن انگشتر فیروزه نیشابور از محلول آب ولرم استفاده کنید و بلافاصله آن را به آرامی با پارچۀ بدون پرز خشک کنید.
- شایان ذکر است فیروزه خود را با صابون و مواد شوینده تمیز نکنید چرا که چربی موجود در مواد شوینده باعث نفوذ چربی به انگشتر فیروزه و در نتیجه سبز شدن آن خواهد شد.
- روی فیروزه خود دست نکشید، دست انسان به طور معمول از خود چربی تولید میکند و همین امر باعث مردن فیروزه شما خواهد شد.
- از بخار، شوینده‌های خانگی یا تمیزکننده‌های شیمیایی طلا و جواهر برای تمیز کردن انگشتر فیروزه نیشابور استفاده نکنید.
- آب برای سنگ فیروزه بسیار مفید است. یکی از مواد تشکیل دهنده سنگ فیروزه آب می‌باشد. نیازی نیست سنگ فیروزه خود را داخل آب قوطه ور نکنید. شست و شوی معمول دستان با آب خالی کافی است.
- هنگام شستن دست با مایع دست‌شویی، انگشتر فیروزه نیشابور را از دست خود خارج کنید.
- فیروزه نباید با آب کلردار تماس پیدا کند.
سخن پایانی
سنگ فیروزه از جمله سنگ‌های قیمتی و ارزشمندی است که در تهیۀ انواع زیورآلات از جمله گردن‌بند، گوشواره و به ویژه انگشتر استفاده می‌شود. در این مقاله با انواع سنگ فیروزه از جمله فیروزه عجمی، شجری و مصنوعی آشنا شدیم و ویژگی‌های هرکدام را بررسی کردیم. همچنین روش‌های تشخیص سنگ فیروزه اصل را شرح دادیم و به شیوۀ مراقبت از انگشتر فیروزه نیشابور به عنوان یکی از پرطرفدارترین انواع زیورآلات پرداختیم. زیورآلات دارای نگین فیروزه می‌توانند زیبایی و جذابیت خاصی به استایل شما ببخشند و در مدل‌های مختلف طراحی و استفاده شوند.